1. Taf xi tfisser il-kelma ‘temp’? Xi tfisser il-kelma ‘klima’? It-temp u l-klima huma l-istess ħaġa?
2. Ara dan il-filmat qasir dwar id-differenza bejn it-temp u l-klima.
3. Id-differenza bejn it-temp u l-klima:
It‑temp jurina t‑tibdil li jkun qed iseħħ fl‑atmosfera f’perjodu qasir ta’ żmien, minn siegħa għal oħra jew minn jum għal ieħor. Dan nistgħu ngħidu li jinbidel il‑ħin kollu u qatt ma jkun l‑istess. Il‑jum jista’ jibda bnazzi u xemxi iżda fi ftit sigħat jista’ jinbidel billi jissaħħab, iqum ir‑riħ u tagħmel xi ħalba xita. Il‑klima hi l‑istat tal‑atmosfera għal perjodu itwal ta’ żmien. Din hi l‑medja tal‑elementi kollha tat‑temp bħax‑xita, it‑temperatura, l‑umdità, il‑pressjoni tal‑arja, l‑irjieħ, is‑sħab u l‑qawwa tax‑xemx, għal perjodu minimu ta’ 30 sena.
4. Ikteb jekk dawn is-sentenzi hux qed jiddeskrivu t-temp jew il-klima. Ara l-eżempju:
5. F’dan il-filmat se naraw ir-rapport tat-temp:
6. Fl-ewwel parti tal-filmat nsibu ir-RAPPORT tat-temp li jiddeskrivi kif kien it-temp matul il-jum, filwaqt li fit-tieni parti nsibu it-TBASSIR tat-temp li jgħidilna kif se jkun it-temp għada u fil-jiem li ġejjin.
7. Erġa’ ara l-filmat u wieġeb dawn il-mistoqsijiet:
a. Meta nħareġ dan ir-rapport?
b. Kif kien it-temp matul il-jum?
c. Kemm kienet it-temperatura?
d. Minn fejn kien ġej ir-riħ ?
e. Kemm kien b’saħħtu r-riħ?
f. Kien hemm xita fuq il-ġżejjer Maltin?
g. Ara t-temp fil-bliet barranin. Fejn kien hemm l-ogħla temperatura?
h. Liema belt kellha l-inqas temperatura?
i. Kif se jkun it-temp fil-gżejjer Maltin nhar il-Ħadd?
j. Hemm differenza bejn l-ogħla u l-inqas temperatura?
k. F’liema ġurnata se jkun l-aktar qawwi r-riħ?
8. Minn fejn jinħareġ ir-rapport tat-temp?
Dan jinħareġ mill-uffiċju meteorjoloġiku li jinsab fl-Ajurport Internazzjonali ta’ Malta.
Issa ara dan il-filmat qasir dwar l-uffiċju meteorjoloġiku.
9. Idħol fil-website tal-uffiċju meteorjoloġiku u ara r-rapport u t-tbassir tat-temp għal jiem li ġejjin.
Agħfas hawn.
10. Issa imla dawn iż-żewġ tabelli bl-informazzjoni li hemm fil-website tal-uffiċju meterjoloġiku.
11. Kompli ara l-website tal-uffiċju meteorjoloġiku. Fil-website hemm ħafna affarijiet interessanti, fosthom hemm it-tbassir iddettaljat tat-temp u t-tbassir tat-temp għas-sajjieda.
12. Fir-rapport u t-tbassir tat-temp iltqajna mal-elementi tat-temp.
L-elementi ewlenin tat-temp huma t-temperatura, ix-xita, id-direzzjoni u l-qawwa tar-riħ u l-pressjoni tal-arja.
Temperatura: Il‑kejl li bih inkunu nafu kemm huwa sħun jew kiesaħ oġġett.
Riħ: Arja li timxi minn post għal ieħor. Din tista’ tkun qawwija u tilħaq forza ta’ riefnu meta taqbeż is‑60 km fis‑siegħa.
Pressjoni tal‑arja: It‑toqol tal‑arja li l‑ħin kollu tagħfas fuq l‑art. Il‑pressjoni tal‑arja tvarja minn post għal ieħor, u b’hekk l‑arja timxi minn postijiet li għandhom pressjoni għolja għal oħrajn bi pressjoni baxxa.
Preċipitazzjoni: Il‑parti taċ‑ċiklu idroloġiku meta l‑ilma jerġa’ jinżel fuq l‑art u fil‑baħar, f’għamla ta’ xita, silġ jew borra.
Ir-rapport tat-temp isemmi elementi oħra bħall-umdità. L-umdità hija l‑ammont ta’ fwar tal‑ilma fl‑arja.
13. Issa tista’ tiċċekkja xogħlok billi tħares lejn il-pdf ‘Tweġibiet’. (tista’ issibha taħt riżorsi).
14. Fil-lezzjoni li jmiss se nitgħallmu dwar l-istrumenti tat-temp.